Czy kawa jest zdrowa? Picie kawy na czczo
— fakty i mity
Kawa cieszy się dużą popularnością na całym świecie, a wiele osób nie wyobraża sobie bez niej początku dnia. Dobrze przygotowana kawa nie tylko świetnie smakuje, ale też poprawia koncentrację, pobudza do działania i dodaje energii. Jednak picie kawy przez lata było tematem dyskusji ekspertów nad jej wpływem na organizm.
Czy ten napój jest bezpieczny dla naszego zdrowia? Czy można pić kawę na czczo? Sprawdź najważniejsze właściwości kawy i najpopularniejsze mity na jej temat.
Historia kawy
Ojczyzną kawy jest Etiopia. Jej nazwa prawdopodobnie pochodzi od Kaffy – miasta w Etiopii, które do dziś je znane z uprawy kawowca. Pierwotnie liście kawowca gotowano w wodzie i takiego roztworu używano jako lekarstwo, natomiast ziarna mielono i dodawano do pieczywa lub spożywano w postaci gęstej zupy.
Kawę rozpowszechnili Beduini dzięki wędrówkom po całym Półwyspie Arabskim. Arabowie zaczęli uprawiać ziarna kawy około 1200 r. n.e. Jednak minęło wiele lat, zanim zwyczaj spożywania kawy wyszedł poza plemiona arabskie. Kawa początkowo wzbudzała dużą nieufność. W 1511 roku zakazano nawet jej picia w Mekkce, ponieważ uważano, że picie kawy stymuluje radykalne myślenie. Jednak po jakimś czasie w końcu zniesiono wszelkie ograniczenia i w 1555 roku otwarta została pierwsza kawiarnia w Imperium Osmańskim.
Również kraje europejskie były sceptycznie nastawione. Nie jest, dokładnie wiadomo, jak kawa przywędrowała na nasz kontynent. Była już znana w XVI wieku, ale nie cieszyła się wielką popularnością, dopóki papież Klemens VIII nie ogłosił, że kawa nie jest dziełem Szatana.
Pierwsza europejska kawiarnia powstała w 1645 roku w Wenecji i tak oto picie kawy rozpowszechniło się na całą Europę. Holandia i Francja – ówczesne potęgi kolonialne – założyły pierwsze plantacje kawy w swoich koloniach: w Jawie, Cejlonie czy Gujanie Francuskiej. Kawa stała się napojem intelektualistów i spotkań towarzyskich, jednak na początku była dostępna jedynie dla elit. Zmieniła to Portugalia, która wykradła sadzonki i założyła własną uprawę w Brazylii, która przez następne około 100 lat była największym producentem kawy na świecie.
Picie kawy w Polsce
A jak ten aromatyczny napój pojawił się w naszym kraju? Historia kawy w Polsce sięga epoki baroku. Dotarła do Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku za pośrednictwem kupców handlujących z Turkami. Początkowo podchodzono do niej sceptycznie i uważano, że powoduje bezsenność, bezpłodność i jest napojem niesmacznym i szkodliwym. Dopiero na przełomie XVII i XVIII wieku można było dowiedzieć się o korzystnym wpływie kawy na zdrowie, m.in. była stosowana jako lekarstwo po skutkach alkoholowego przedawkowania. Z czasem zyskiwała coraz więcej zwolenników. Pierwsza kawiarnie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów została otwarta w 1724 roku w Warszawie przez Meyerhofera – dworzanina króla Augusta II Mocnego. W kolejnych latach powstawały kolejne kawiarnie, a ludzie coraz częściej przygotowywali kawę w domu.
Za czasów PRL-u kawa była towarem bardzo deficytowym ze względu na trudną dostępność oraz wysoką cenę uchodziła za towar luksusowy. Jednak po zmianach ustrojowych w 1989 roku w Polsce pojawiło się wiele różnych rodzajów kawy i otworzyły się pierwsze sieci kawiarni. Obok espresso z ekspresu ciśnieniowego popularne stały się napoje mleczne na bazie kawy. Z czasem zaczęto dodawać do nich różne dodatki: bitą śmietanę, posypki i syropy.
Składniki i wartości odżywcze kawy
Głównym składnikiem kawy jest kofeina, która w pewnych dawkach może korzystnie wpływać na nasze zdrowie. Oprócz kofeiny w kawie znajdziemy także całą gamę antyoksydantów, w tym kwas chlorogenowy i melanoidyny, których przeciwutleniające działanie pozytywnie wpływa na nasz organizm. Kawa jest także źródłem różnych składników mineralnych i witamin, napar espresso zawiera między innymi: potas, niacynę (witamina B3), magnez i fosfor.
Obok dużej ilości dobroczynnych substancji kawa może zawierać także związki o działaniu niekorzystnym. Należą do nich diterpeny (kafestol oraz kahweol), których nadmierne spożycie może zwiększać poziom cholesterolu we krwi. Można go z kawy usunąć, parząc ją przy użyciu filtra lub wybierając kawę rozpuszczalną, która ich nie zawiera.
W czasie nieprawidłowego przechowywania kawy w magazynach, na jej ziarnach może rozwinąć się pleśń, a z niej ochratoksyna A, która może rakotwórczo działać na nerki. Ponadto podczas prażenia w kawie wydziela się akrylamid (substancja o działaniu rakotwórczym i neurotoksycznym) i furan (który może prowadzić do uszkodzenia wątroby). Władze Unii Europejskiej regulują prawnie poziom tych związków, który ma być nieszkodliwy dla naszego zdrowia. Zalecają też stałe monitorowanie poziomu tych substancji w kawie. Warto wspomnieć, że akrylamid i furan powstaje nie tylko w kawie, ale również może występować np. w chipsach, kaszkach dla dzieci, płatkach śniadaniowych, pieczywie czy ciastkach. Według Instytutu Żywności i Żywienia najistotniejszym źródłem akrylamidu jest pieczywo, więc kawa pod tym względem nie jest dla nas zagrożeniem.
Rodzaje kawy — gatunki
Kawa ma wiele twarzy — istnieje jej wiele różnych rodzajów, zależnie od gatunku, sposobu parzenia czy serwowania. Pod względem gatunkowym kawę dzielimy na dwa zasadnicze rodzaje:
- arabica – najbardziej rozpowszechniona kawa na świecie, aromatyczna z niską zawartością kofeiny, do jej uprawy są potrzebne specyficzne warunki;
- robusta – tańsza niż arabica, bardziej odporna na warunki pogodowe, najczęściej trafia do kawowych mieszanek.
Sposoby parzenia kawy
Metody parzenia kawy można podzielić na cztery kategorie:
- gotowanie, np. kawa z tygielka;
- infuzja (blanszowanie kawy, wstępne namoczenie zmielonej kawy na chwilę przed dodaniem właściwej ilości wody), np. kawa z french pressa;
- perkolacja (tzw. kawa z dripa, swobodne przelewanie się wody przez zmielone ziarna kawy), np. kawa z drippera, chemexa, ekspresu przelewowego, perkolatora;
- metody wykorzystujące ciśnienie, np. kawiarka, ekspres kapsułkowy, ekspres ciśnieniowy, syfon, aeropress.
Różnice w zawartości składników odżywczych
W zależności od metody zaparzenia, napary z kawy mogą różnić zawartością składników mineralnych. W jednej z prac naukowych badacze porównali wartości odżywcze w naparach kawowych przygotowanych na pięć rodzajów: drip, aeropress, french press, ekspres ciśnieniowy i prosta infuzja.
Zawartość wapnia wahała się od 16,34 mg/L w dripie do 25,71 mg/L w kawie z ekspresu. Natomiast najwyższy poziom magnezu odnotowano w aeropressie (116,3 mg/L), a najniższy w french pressie (77,15 mg/L). W przypadku cynku najwyższą zawartość stwierdzono w kawie z ekspresu (0,235 mg/L), a najniższą – z aeropressu (0,123 mg/L). Najbogatszym źródłem żelaza był napar z dripa (0,439 mg/L), a najuboższym kawa z prasy francuskiej (0,346 mg/L).
Rodzaje kawy ze względu na metodę podania
Do najbardziej popularnych rodzajów kawy należą:
- espresso – wyrazista kawa podana w małej filiżance o objętości 25-30 ml;
- americano – espresso zalane większą ilością wody, od 25 ml do 470 ml;
- cappuccino – espresso podane z gęstym spienionym mlekiem w ilości do 125 ml;
- flat white – podwójne espresso z dodatkiem gorącego, pełnotłustego mleka;
- frappe – mrożony napój kawowy na bazie kawy rozpuszczalnej;
- latte macchiato – espresso z dużą ilością spienionego mleka (do 200 ml);
- mocha – kawa deserowa, roztopiona czekolada z porcją espresso, często podana z dodatkami tj. bita śmietana czy cynamonowa posypka.
Czy kawa rozpuszczalna jest zdrowa?
Kawa rozpuszczalna to najwygodniejsza i najszybsza forma przygotowania kawy. Powstaje z palonych ziaren, które następnie są zalewane wodą dla wydobycia aromatu i smaku i osuszane w procesie suszenia rozpyłowego lub liofilizacji.
Wiele osób uważa, że kawa rozpuszczalna jest niezdrowa i nie ma żadnych wartości odżywczych. Jednak to nieprawda. Jej właściwości chemiczne nie ulegają znacznym zmianom w procesie produkcji. Co więcej, kawa rozpuszczalna jest formą koncentratu, co oznacza, że stężenie substancji prozdrowotnych jest większe. W jednym z badań naukowych wykazano, że kawa rozpuszczalna zawiera więcej związków o charakterze antyoksydacyjnym niż kawa sypana. Kawa rozpuszczalna jest również źródłem potasu, magnezu i fosforu. Ponad jak już wcześniej zostało wspomniane, kawa rozpuszczalna nie zawiera kafestol i kahweol, co również jest jej niewątpliwą zaletą.
Jednym z niewielu minusów kawy rozpuszczalnej może być jej… smak. Jednak jest to kwestia bardzo indywidualna i zależna od gustu osoby pijącej kawę. Kawa rozpuszczalna zawiera też mniej kofeiny, co może być pewną wadą dla osób oczekujących z rana większego pobudzenia.
Kawa bezkofeinowa: czy naprawdę nie zawiera kofeiny?
Kawa bezkofeinowa jest szczególnie popularna u kobiet w ciąży, które na ten czas szukają substytutu tradycyjnej kawy. Produkcja kawy bezkofeinowej zachodzi za pomocą ekstrakcji kofeiny z ziaren kawy. Proces usuwania kofeiny nie wpływa znacząco na zawartość składników odżywczych. Zatem czy kawa bezkofeinowa jest zdrowa? Oczywiście. Picie takiego rodzaju napoju może być dla nas bardzo korzystne. Spożywanie kawy bezkofeinowej wiąże się z niższym ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2, raka okrężnicy i odbytnicy. Co więcej, kawa bezkofeinowa może poprawiać insulinowrażliwość tkanek.
Kawa zbożowa
Kawa zbożowa cieszy się popularnością w Polsce od czasów PRL-u. Jej głównym składnikami są jęczmień, żyto oraz cykoria i jest bogata w szereg różnych prozdrowotnych składników odżywczych. Kawa zbożowa naturalnie nie zawiera kofeiny, dlatego jest bezpiecznym napojem dla kobiet w ciąży oraz dzieci. Według Instytutu Matki i Dziecka kawa zbożowa może być podawana dzieciom już od 12 miesiąca życia.
Cykoria obecna w kawie zbożowej pełni funkcję naturalnego prebiotyku, który wspomaga pracę jelit. Ponadto napój ten ma zdolność do obniżania poziomu „złego” cholesterolu LDL. Nie podrażnia śluzówki przewodu pokarmowego, dlatego może stanowić zamiennik tradycyjnej kawy dla osób chorujących na refluks żołądkowo-przełykowy. Klasyczna kawa zbożowa jest jednak przeciwwskazana u osób z celiakią oraz w diecie osób z nietolerancją glutenu.
Kawa zielona, czyli niepalona
Kawa zielona to po prostu kawa, która nie została przetworzona (niepalona). Ziarna zielonej kawy zostają jedynie oczyszczone z łuski nasiennej i są bardziej sprężyste i twardsze niż ziarna tradycyjnej kawy palonej. Z tego względu niezalecane jest mielenie jej w domowym młynku, tylko najlepiej zakupić gotową mieloną kawę.
W przeciwieństwie do kawy czarnej palonej zielona nie podrażnia żołądka. Ponadto zawiera duża ilość polifenoli (kwasu chlorogenowego), który przeciwdziała rozwojowi chorób autoimmunologicznych oraz neurodegeneracyjnych (choroby Parkinsona i Alzheimera). Kwas chlorogenowy stymuluje również nas układ odpornościowy, bierze udział w usuwaniu metali ciężkich z organizmu, korzystnie wpływa na gospodarkę węglowodanową, działa moczopędnie i zmniejsza łaknienie.
Kawa „3 w 1”: wygodne rozwiązanie, ale czy zdrowe?
Kawa „2 w 1” i „3 w 1” są to produkty, których należy unikać, jeśli zależy nam na zdrowotnym działaniu kawy. Są to napoje kawowe, w których zawartość kawy wynosi mniej niż 19%. Pozostałe składniki to cukier, syrop glukozowo-fruktozowy, białka mleka, tłuszcz palmowy, emulgatory i sztuczne aromaty. Zbyt częste spożywanie takich produktów może sprzyjać nadwadze i otyłości, a także cukrzycy typu 2. i miażdżycy.
Czym jest kofeina?
Kofeina to organiczny związek chemiczny występujący w ponad 60 gatunkach roślin. W zależności od źródła kofeina jest nazywana także:
- guaraniną (z guarany),
- teiną (z herbaty),
- meteiną (z yerba mate).
Działanie kofeiny na organizm człowieka
Badania przeprowadzone przez naukowców dowodzą, że umiarkowane spożycie kofeiny (do dawki 400 mg dziennie) może mieć na nas korzystny wpływ. Kofeina stymuluje układ nerwowy, wzmagając uwagę oraz czujność. Dzięki tej właściwości kawa czy inne produkty zawierające kofeinę mogą pomagać, kiedy potrzebujemy lepszej koncentracji, np. podczas nauki, w czasie pracy na nocnej zmianie czy za kierownicą. W zależności od płci, wieku, stanu zdrowia i cech genetycznych działanie kofeiny może utrzymywać się nawet do 4 godzin po spożyciu.
Skutki nadmiernego spożywania kofeiny
Według opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) z 2015 roku, spożycie kofeiny w dawce do 400 mg dziennie z jakiegokolwiek źródła oraz pojedyncze dawki 200 mg nie są szkodliwe dla zdrowia osób dorosłych w przypadku ogółu ludności. EFSA zasugerował również, że pojedyncze dawki kofeiny (100 mg) mogą zwiększyć latencję snu oraz skrócić jego długość w przypadku niektórych osób, szczególnie jeśli do spożycia dojdzie niedługo przed pójściem spać.
Nadmierne spożywanie produktów z kofeiną może skutkować wystąpieniem niepożądanych efektów ubocznych, tj. uczucie lęku, nadaktywność, przyśpieszone bicie serca, zaburzenia snu, czy nerwowość. Kofeina w nadmiernych ilościach pogarsza jakość snu, szczególnie organizację czasową snu wolnofalowego i fazy REM.
Inne źródła kofeiny
Kofeinę możemy znaleźć nie tylko w kawie, ale również w liściach herbaty, ziarnach kakaowca, yerba mate czy owocach guarany. W przemyśle spożywczym kofeina dodawana jest także do napojów, np. tzw. energetyków, a w farmacji — do leków na przeziębienie i przeciwbólowych.
Ilość kofeiny w produktach spożywczych
Z kawą oraz różnymi produktami zawierającymi kofeinę łatwo przesadzić, dlatego warto monitorować ilości kofeiny, które spożywamy. Przykładowo, w jednej filiżance kawy znajduje się średnio 100 mg kofeiny, zaś w 3 filiżankach — już 300 mg kofeiny.
| Produkt | Porcja | Ilość kofeiny |
|---|---|---|
| Kawa filtrowana | 125 ml | 60-125 mg |
| Espresso | 30 ml | 35-100 mg |
| Kawa rozpuszczalna | 125 ml | 35-105 mg |
| Napoje energetyzujące | 330 ml | 70-120 mg |
| Kawa bezkofeinowa | 125 ml | 1-5 mg |
| Czarna herbata | 150 ml | 20-45 mg |
| Gorąca czekolada | 150 ml | 2-7 mg |
| Gorzka czekolada | 30 g | 20-120 mg |
| Yerba mate | 250 ml | 18-90 mg |
Wpływ kawy na zdrowie
Od wielu lat toczą się dyskusje w świecie nauki na temat tego, czy kawa ma prozdrowotne właściwości, czy może jednak szkodzi naszemu zdrowiu. Wobec wszystkich przeprowadzonych dotychczas badań naukowych kluczowym pytaniem jest, ile można pić kawy, aby miała korzystny wpływ na nasz organizm i jednocześnie nie wyrządzała szkód.
Jak kawa wpływa na układ krążenia?
Według opinii Amerykańskiego Narodowego Komitetu ds. Prewencji, Rozpoznawania i Leczenia Nadciśnienia oraz najnowszych badań naukowych, wbrew powszechnej opinii, kawa nie zwiększa ryzyka zaburzeń układu sercowo-naczyniowego. Nie powoduje też arytmii i innych zaburzeń rytmu serca. Co więcej, umiarkowane spożycie tego napoju może działać ochronnie w odniesieniu do choroby niedokrwiennej serca i udaru mózgu.
Kawa a choroba Alzheimera i Parkinsona
Kawa wykazuje także pozytywny wpływ na działanie układu nerwowego. Dzięki działaniu związków tj. teobromina i teofilina usprawnia nie tylko koncentrację, redukuje zmęczenie i uczucie senności, ale także opóźnia rozwój choroby Alzheimera oraz Parkinsona. Jednakże obecne badania epidemiologiczne są ograniczone w tym zakresie i wymagają dalszych prac.
Kawa a odchudzanie
Kawa może także wpływać na odchudzanie. Kofeina przyśpiesza przemiany metaboliczne w organizmie człowieka i jest coraz częściej używana jako jeden ze składników preparatów ułatwiających zrzucenie zbędnych kilogramów. Jednak kawa lub produkty z kofeiną powinny być stosowane jako dodatek wspomagający dietę redukcyjną, a nie jako jej podstawę.
Kawa a poprawa koncentracji i pamięci
Podstawową właściwością kawy jest działanie pobudzające. Jednorazowa dawka kofeiny 75 mg (ale nie więcej niż 200 mg) może pomóc utrzymać czujność i koncentrację oraz poprawiać wydajność w różnych zadaniach. Kawa również zmniejsza uczucie zmęczenia, senności i ból głowy. Kofeina zawarta w kawie ułatwia zapamiętywanie i sprzyja szybszemu uczeniu się
Znaczenie kawy w cukrzycy typu 2
Cukrzyca typu 2 to poważna choroba metaboliczna i jedna z najczęściej występujących schorzeń cywilizacyjnych na świecie. W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci częstotliwość zachorowania na nią wzrosła aż 10-krotnie i wciąż rośnie. Jedna z analiz naukowych wykazała, że każda filiżanka kawy dziennie zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 o nawet 7%. Mniejsze ryzyko zachorowania na cukrzycę zauważono już u osób pijących 2 filiżanki kawy na dobę. Zawarte w kawie polifenole wykazują działanie przeciwzapalne i poprawiają insulinowrażliwość tkanek.
Kawa a zmniejszenie ryzyka depresji
Kawa poprawia nastrój. W jednym przeglądzie badań zasugerowano, że spożywanie dawki 87 mg kofeiny (czyli odpowiednik jednej filiżanki kawy) co 4 godziny może przyczyniać się do poprawy nastroju w ciągu dnia. Inne badanie przeprowadzone wśród ponad 100 tys. osób pokazało, że kawa może zmniejszać występowanie myśli samobójczych o nawet 45%. Spożywanie przynajmniej jednej filiżanki kawy w tygodniu ma wiązać się ze zmniejszonym ryzykiem depresji o 15% w porównaniu do osób niepijących kawy.
Kawa a zdrowie: nowotwory
Kawa jest cennym źródłem antyoksydantów, które chronią materiał genetyczny w komórkach przed uszkodzeniami i wykazują działanie antynowotworowe. Udowodniono także, że ilość przeciwutleniaczy w kawie znacznie wzrasta podczas procesu palenia ziaren. Według licznych badań regularne spożywanie kawy ma związek ze zmniejszonym ryzykiem raka wątrobowokomórkowego HCC. Inne badania z kolei sugerują, że dzięki temu, że kawa wspomaga perystaltykę jelit, może zmniejszać ryzyko wystąpienia raka jelita grubego.
Wpływ kawy na funkcjonowanie wątroby
Regularne picie kawy w umiarkowanych ilościach (od 3 do 5 filiżanek dziennie) może również pomóc w utrzymaniu odpowiedniego zdrowia stanu wątroby. Naukowcy wykazali, że picie kawy może wpływać na zmniejszenie ryzyka chorób takich jak marskość, zwłóknienie i nowotwór wątroby. Może także spowalniać rozwój wirusowego zapalenia wątroby typu C. W jednym z artykułów naukowych opisano, że picie jednej kawy dziennie zmniejsza ryzyko o 22%, dwóch kaw o 43%, a trzech o nawet 57%.
Kawa a zmniejszenie nasilenia ataków astmy
Dotychczasowe wyniki badań sugerują, że kawa oraz zawarta w niej kofeina może być przydatna w leczeniu alergii, ponieważ zmniejsza stężenie histaminy – związku biorącego udział w reakcji alergicznej. Badawcze wykazali również, że kofeina zmniejsza częstotliwość oraz nasilenie ataków duszności u osób chorujących na astmę.
Picie kawy w ciąży
Według zaleceń EFSA dopuszczalna dawka kofeiny ze wszystkich źródeł w ciąży wynosi 200 mg. Jednak w najnowszym przeglądzie badań z 2020 roku ustalono, że nie ma jednej bezpiecznej dawki kofeiny, która nie będzie szkodzić dziecku. Dlatego kobiety w ciąży powinny ograniczyć spożycie kawy do minimum.
Skutki picia kawy: czy kawę można przedawkować?
Picie kawy ma również swoją ciemną stronę i może wiązać się z pewnym skutkami ubocznymi. Kawa nie jest zalecana u pacjentów z chorobami gastroenterologicznymi, ponieważ kofeina stymuluje wydzielanie kwasu solnego w żołądku, zaostrzając objawy choroby. Dlatego u takich osób powinno się zalecać ograniczenie spożywania kawy i wybór zamienników, np. kawy zbożowej. Nadmierne spożycie kawy, szczególnie w drugiej części dnia oraz przed pójściem spać może powodować zaburzenia snu, może się także pojawić uczucie niepokoju, kołatanie serca i nadpobudliwość.
Zaleca się także ostrożność w piciu kawy przez osoby chorujące na anemię, ponieważ kawa może powodować zaburzenia wchłanianie żelaza. W takim przypadku powinno się odczekać około 2 godzin od posiłku ze spożywaniem tego napoju.
Czy można przedawkować kawę? Według EFSA dobowa, nieszkodliwa dawka wynosi około 400 mg kofeiny na dobę. Odpowiada to 3-5 filiżankom kawy dziennie. Nadmierne spożycie kawy oraz innych napojów zawierających kofeinę może wywołać porażenie układu nerwowego, drgawki, a w ostateczności nawet śmierć. Ustalono, że dawka śmiertelna kofeiny to 150 mg na 1 kg masy ciała, czyli około 80 filiżanek kawy dla zdrowego, dorosłego człowieka bez nadwagi.
Popularne mity na temat kawy
Jest wiele różnych mitów związanych z piciem kawy. Przez wiele lat powtarzano, że kawa może spowodować atak serca i wzrost ciśnienia krwi, wypłukuje magnez czy odwadnia, ale czy to prawda?
Czy pijąc kawę, narażam się na atak serca?
Do tej pory nie ukazały się badania naukowe jednoznacznie wskazujące na to, że regularne picie kawy wpływa na wzrost ciśnienia tętniczego krwi czy wystąpienie niewydolności układu krążenia i ostrego zawału serca. Co więcej, istnieją dowody, że umiarkowane picie tego napoju może nawet chronić przed tymi chorobami.
Czy kawa odwadnia?
Przez długi czas uważano, że po spożyciu kawy powinno się wypić dodatkową szklankę wody, ponieważ narażamy się wtedy na odwodnienie. Jednak w świetle dostępnych dowodów naukowych nie udowodniono tej teorii: badania podkreśliły nawet rolę kawy w utrzymaniu właściwego bilansu płynów.
Czy kawa wypłukuje magnez?
Podobnie jak z teorią na temat tego, że kawa powoduje odwonienie organizmu, jest ze stwierdzeniem, że kawa wypłukuje magnez. To również jest mit. Kawa nie narusza równowagi elektrolitowej. Co więcej, sama kawa jest źródłem magnezu, zawiera go 8 mg w 100 ml naparu.
Czy można pić kawę na czczo?
Jeśli zastanawiasz się, czy można pić kawę na czczo, czy lepiej poczekać z nią do przerwy po śniadaniu to odpowiedź brzmi: to zależy. Jeszcze niedawno lekarze i dietetycy w większości zgadzali się, co do tego, że picie kawy na pusty żołądek może podrażniać przewód pokarmowy, powodować niestrawność i zgagę. Obecnie zdania w ten temat są podzielone. Wśród minusów picia kawy na czczo najczęściej wymienia się stwierdzenia, że ogranicza ona wchłanianie składników mineralnych i witamin, powoduje zmęczenie, osłabienie zdolności myślowych i pogarsza nastrój oraz negatywnie działa na żołądek. Z kolei osoby z drugiego obozu wskazują, że kawa wypijana na czczo może nawet wspomagać odchudzanie. Zatem pić kawę na czczo, czy nie pić?
Kawa na czczo a składniki mineralne i witaminy
W tym momencie nie ma żadnych jednoznacznych wyników badań, które miałyby wskazywać na to, że kawa wypijana na pusty żołądek może ograniczać wchłanianie witamin oraz składników mineralnych. Obecnie jedynie w przypadku żelaza odnotowuje się znaczny spadek wchłanialności tego pierwiastka, dlatego zaleca się picie kawy co najmniej 2 godziny od spożycia posiłku.
Kawa na czczo a zmęczenie i nastrój
Jednym z argumentów za tym, że kawa na pusty żołądek powoduje zmęczenie oraz drażliwość jest fakt, że stymuluje ona wzrost stężenia kortyzolu. Jest oczywiście prawda, jednak należy pamiętać, że poziom kortyzolu jest najwyższy właśnie po przebudzeniu i sam w sobie może powodować stres i większą drażliwość.
Picie kawy na czczo — skutki uboczne
Picie kawy na czczo u niektórych osób może powodować zgagę oraz nadkwasotę. Wynika to z działania kofeiny, która wpływa na większe wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Dlatego osoby chorujące na refluksową chorobę żołądkowo przełykową powinny unikać picia kawy.
Kawa na czczo a odchudzanie
Kawa wypijana na czczo bezpośrednio nie wpływa na efekty odchudzania. Ogólne działanie kofeiny może nieznacznie przyśpieszać przemianę materii, a także jej działanie pobudzające może rzutować na zwiększenie wydatku energetycznego z powodu tego, że pod wpływem większej ilości energii więcej się ruszamy. Tak więc kawa ma niewielki pośredni wpływ na dietę redukcyjną. Natomiast kawa wypita przed treningiem może korzystnie wpływać na progresję treningową.
Źródła:
- Gołębiowska, Historia kawy. Opowieść o tym, jak kawa podbiła cały świat (https://dietetycy.org.pl/historia-kawy/ – dostęp 29.10.2022);
- Gołębiewska, Historia kawy w Polsce. Jak kawa stała się ukochanym napojem Polaków (https://dietetycy.org.pl/historia-kawy-w-polsce/ – dostęp 29.10.2022);
- Janda, K. Jakubczyk, I. Baranowska-Bosiacka, P. Kapczuk, J. Kochman, E. Rębacz-Maron, I. Gutowska, Mineral Composition and Antioxidant Potential of Coffee Beverages Depending on the Brewing Method, „Foods (Basel, Switzerland)” 2020, nr 9(2), 121;
- Gorjanović, D. Komes, J. Laličić-Petronijević, F. T. Pastor, A. Belščak-Cvitanović, M. Veljović, L. Pezo, D. Ž Sužnjević, Antioxidant efficiency of polyphenols from coffee and coffee substitutes-electrochemical versus spectrophotometric approach, „Journal of food science and technology” 2017, nr 54(8);
- R. McCusker, B. Fuehrlein, B. A. Goldberger, M. S. Gold, E. J. Cone, Caffeine content of decaffeinated coffee, „Journal of analytical toxicology” 2006, nr 30(8), s. 611–613;
- European Food Safety Authority (EFSA), Scientific Opinion on the safety of caffeine, „EFSA Journal” 2015, nr 13(5);
- Nehlig, Effects of coffee/caffeine on brain health and disease: What should I tell my patients? „Practical neurology” 2016, nr 16(2), s. 89–95;
- Huxley, C. M. Lee, F. Barzi, L. Timmermeister, S. Czernichow, V. Perkovic, D. E. Grobbee, D. Batty, M. Woodward, Coffee, decaffeinated coffee, and tea consumption in relation to incident type 2 diabetes mellitus: a systematic review with meta-analysis, „Archives of internal medicine” 2009, nr 169(22), s. 2053–2063
- Saab, D. Mallam, G. A. Cox, M. J. Tong, Impact of coffee on liver diseases: a systematic review, „Liver international: official journal of the International Association for the Study of the Liver, 2014, nr 34(4), s. 495–504;
- Wiśniewska, Kawa a zdrowie. Ile i jakiej kawy pić, by miała korzystny wpływ na organizm? (https://dietetycy.org.pl/ciemna-jasna-strona-kawy/ – dostęp 29.10.2022);
- Nauka w Polsce, Picie kawy zmniejsza ryzyko raka wątroby (https://scienceinpoland.pap.pl/aktualnosci/news%2C414399%2Cpicie-kawy-zmniejsza-ryzyko-raka-watroby.html – dostęp 29.10.2022);
- Grabda, Kawa na czczo – szkodzi czy pomaga? (https://dietetycy.org.pl/kawa-na-czczo-szkodzi-czy-pomaga/ – dostęp 29.10.2022).
