Witamina E – gdzie występuje? Rola w organizmie
i objawy niedoboru

  • 25 października, 2023
  • 25 października, 2023
  • 9 min
  • 11 min

Wpływ witaminy E na nasz organizm jest bardzo ważny. Nazywana jest witaminą „młodości” oraz „płodności”, bierze udział w wielu procesach w organizmie człowieka. Jej działanie jest pomocne nie tylko w medycynie, ale również kosmetologii.

Za co dokładnie odpowiada witamina E, jakie produkty są jej źródłem oraz czym grozi jej niedobór? Wszystkiego dowiesz się poniżej.

witamina e norma

Co to jest witamina E? Rola w organizmie

Najbardziej znane i znaczące jest antyoksydacyjne działanie witaminy E i jej wpływ na wygląd skóry, włosów i paznokci oraz płodność.

Witamina E jako przeciwutleniacz

Witamina E należy do najsilniejszych przeciwutleniaczy. Posiada właściwości antyoksydacyjne i chroni przed utlenieniem wielonienasycone kwasy tłuszczowe, erytrocyty (krwinki czerwone) oraz fosfolipidy. Neutralizuje również wolne rodniki powstające podczas przemian metabolicznych i zapobiegają stresowi oksydacyjnemu, co ogranicza ryzyko wystąpienia nowotworów. Alfa-tokoferol może wpływać także na aktywność enzymów związanych z powstawaniem stanu zapalnego.

Witamina płodności

Witamina E nazywana jest często witaminą płodności. Nie bez powodu. Jej niedobór może powodować zmiany zwyrodnieniowe w przednim płacie przysadki mózgowej i zmniejszać wytwarzanie hormonu gonadotropowego, co może skutkować zwyrodnieniem plemników u mężczyzn i prowadzić do niepłodności. Ponadto wpływa na prawidłowe wywarzanie nasienia u mężczyzn.

Natomiast u kobiet, kompleks witamin E oraz C wpływa na prawidłowe funkcjonowanie jajników. Dzięki właściwościom przeciwutleniającym obie witaminy mogą zmniejszać poziom wolnych rodników, które atakują tkanki układu rozrodczego. Ponadto zbyt niskie stężenie witaminy E w organizmie związane jest z zaburzeniami owulacji.

Witamina E w ciąży

Witamina E jest niezbędna do poprawnego przebiegu ciąży. Wpływa na prawidłową masę urodzeniową dziecka oraz odgrywa ważną rolę w kształtowaniu się jego wzroku, a także wraz z kwasem foliowym zapobiega powstawaniu uszkodzeń układu nerwowego oraz wady cewy nerwowej. Niedobór witaminy E u przyszłej matki może prowadzić do nieprawidłowego rozwoju dziecka, przedwczesnego porodu, a w najgorszym przypadku nawet do obumarcia płodu oraz poronienia.

Pozostałe właściwości

Oprócz już wymienionych właściwości witaminy E składnik ten chroni przed nadmierną agregacją (zlepianiem się) płytek krwi poprzez hamowanie aktywności enzymów: cyklooksygenazy i kinazy białkowej C. Niektóre źródła naukowe wskazują, że witamina E działa ochronnie pod chorobami układu krążeniowo-oddechowego (np. miażdżycą). Jednak wyniki badań naukowych dawały sprzeczne wyniki, dlatego potrzebne są dalsze obserwacje.

Ponadto witamina E bierze udział w stabilizacji błon komórkowych, ekspresji genów, przekazywaniu sygnałów nerwowych oraz w ochronie krwinek czerwonych. Wpływa również na wydolność mięśni. Dzięki działaniu antyoksydacyjnym zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów, m.in.: raka płuc i piersi. Związek ten wpływa także na zmniejszenie ryzyka zaćmy. Ponadto, w najnowszej meta-analizie z sierpnia 2022 potwierdzone zostało, że witamina E ogranicza ryzyko choroby Alzheimera oraz demencji.

Witamina E może również pomagać niwelować objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS), takie jak nerwowość, bóle głowy czy obrzęk piersi. Wraz z witaminą A, D oraz C wpływa także pozytywnie na aktywność komórek układu odpornościowego, wspomagając jego działanie i chroniąc nasz organizm przed infekcjami.

Postaw na zdrowie i realne efekty z dietą pudełkową

Witamina E jako dodatek do żywności

Warto wiedzieć, że witamina E pełni również technologiczną funkcję w żywności. Jest stosowana jako dodatek do żywności o numerach:

  • E 306 – mieszanina tokoferoli;
  • E 307- alfa-tokoferol;
  • E 308- gamma-tokoferol;
  • E 309- delta-tokoferol.

Przedłuża trwałość produktów spożywczych, hamuje utlenianie zawartych w żywności kwasów tłuszczowych, dzięki temu produkt zachowuje właściwą barwę, konsystencję i zapach oraz jest dłużej zdatny do użycia. Tokoferole dodawane są między innymi do: olejów i tłuszczów, przetworzonej żywności na bazie zbóż, preparatów do żywienia niemowląt oraz żywności dla małych dzieci (np. sucharki, herbatniki).

Poza tym witamina E, obok witaminy D i A, jest dodawana jako środek wzbogacający do margaryn miękkich.

Witamina E w kosmetyce

Witamina E znalazła swoje zastosowanie również w kosmetyce, gdzie zyskała sławę jako „witamina młodości”, z uwagi na silne działanie przeciwutleniające i opóźniające proces starzenia się skóry.

Tokoferole bardzo dobrze przenikają przez naskórek i wbudowują się w cement międzykomórkowy, zapewniając poprawę elastyczności skóry oraz odżywienie. Jako aktywny składnik kosmetyków (np. witamina E w kremie) hamuje powstawanie stanów zapalnych w skórze. Dodatkowo ma działanie kojące, wygładzające, kojące oraz ujędrniające skórę. Witamina E wspomaga leczenie przebarwień i działa przeciwstarzeniowo. Kosmetyki, które zawierają witaminę E w składzie, działają nawilżająco dzięki zdolności do związania wody, co wpływa również na elastyczność skóry. Ponadto wraz z witaminą A może być stosowana w leczeniu egzemy oraz trądziku.

Tokoferole często występują również w kremach z filtrami UV, ponieważ pobijają ich faktor ochronny oraz chronią skórę przed zaczerwieniem i obrzękiem powstającym w wyniku ekspozycji na promieniowanie UV. Warto pamiętać, aby kosmetyki z witaminę E chronić przed światłem oraz dostępem do tlenu i trzymać w zaciemnianych pojemniczkach.

Witamina E pojawia się również w produktach do włosów. Chroni włosy i mieszki włosowe przez szkodliwym działaniem wolnym rodników oraz pomaga w zapewnieniu dobrego krążenia krwi do skóry głowy. Dzięki tym właściwościom włosy zyskują piękny wygląd oraz połysk.

Zapotrzebowanie na witaminę E

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę E w niewielkim stopniu wzrasta wraz z wiekiem. Ilość tej witaminy, którą powinniśmy każdego dnia przyjmować z pożywieniem, jest zależna od wieku, płci, stanu fizjologicznego, a także zmian chorobowych wątroby i przewodu pokarmowego oraz ilości, rodzaju spożywanego tłuszczu i innych witamin przeciwutleniających (witamina A i C). Witamina E jest związkiem rozpuszczalnym w tłuszczach, dlatego skuteczne wchłanianie wymaga obecności tłuszczu, jednak nieznana jest odpowiedni rodzaj oraz ilość tłuszczu, który pozwala na najlepszą absorpcję.

Normy na witaminę E zostały ustalone na poziomie wystarczającego spożycia i zostały przedstawione w poniższej tabeli:

GrupaWiekDzienne zapotrzebowanie na witaminę E 
(mg równoważnika α-tokoferolu/dobę)
AI – poziom wystarczającego spożycia
Niemowlęta0-6 miesięcy4
7-11 miesięcy5
Dzieci1-6 lat6
7-9 lat7
Chłopcy10-18 lat10
Dziewczęta10-18 lat8
Mężczyźni> 19 lat10
Kobiety> 19 lat8
Kobiety  w ciąży10
Kobiety karmiące piersią11

Objawy niedoboru witaminy E

Do podstawowych objawów niedoboru witaminy E zaliczamy:

  • osłabienie i bolesność mięśni;
  • pogorszenie widzenia;
  • zaburzenia odporności;
  • anemia;
  • rozdrażnienie;
  • zmęczenie;
  • wypadanie włosów;
  • zaburzenia neurologiczne.

Czym grozi niedobór wit. E?

Niedobór witaminy E z powodu niewłaściwie zbilansowanej diety jest bardzo rzadki, ze względu na to na powszechne występowanie tego składnika w wielu produktach spożywczych, które spożywamy na co dzień. Do niedoboru witaminy E może dojść na skutek chorób takich jak: zaburzenia wchłaniania tłuszczów, mukowiscydoza, niedoczynność zewnątrzwydzielnicza trzustki, cholestaza, resekcja jelita, ciężkie niedożywienie, celiakia, defekty genetyczne (np. mutacja w białku transportującym tokoferol) lub choroby hemolityczne (np. anemia sierpowata).

Skutki niedoboru

Ciężki niedobór skutkuje poważnymi konsekwencjami. Hipowitaminoza witaminy E może prowadzić do:

  • ataksji;
  • neuropatii obwodowej;
  • miopatii szkieletowej;
  • retinopatii;
  • niedokrwistości hemolitycznej;
  • zaburzeń neurologicznych;
  • upośledzenia odpowiedzi immunologicznej.

Czy można przedawkować witaminę E?

Podobnie jak niedobór, przedawkowanie witaminy E zdarza się niezwykle rzadko. Witamina E cechuje się niską toksycznością dzięki rozwiniętym mechanizmom, które zapobiegają jej nadmiernemu gromadzeniu w naszym organizmie. Ryzyko nadmiaru witaminy E pochodzącej z żywności jest bardzo niewielkie. Jednak wzrasta w przypadku nadmiernej i niekontrolowanej suplementacji. Niekorzystne działanie tego składnika może wystąpić przy stosowaniu suplementów diety w dawce 270 mg na dobę przez około rok.

Nadmiar wit. E — objawy

Objawy nadmiaru witaminy E nie są specyficzne i mogą zależeć od dawki. Przedawkowanie tej witaminy może objawiać się:

  • bólem głowy;
  • zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, nudnościami, biegunkami;
  • zmianami profilu lipidowego krwi;
  • zmęczeniem i osłabieniem;
  • niewyraźnym widzeniem.

Prowadzone są wciąż badania kliniczne, na temat tego, jak zbyt duży poziom witaminy E wpływa na nasze zdrowie. W jednej z pracy wykazano, że codzienne stosowanie dużych dawek witaminy E (400 j.m.) może zwiększać ryzyko rozwoju raka prostaty. Co więcej, niektóre badania naukowe pokazują, że przedawkowanie witaminy E może zwiększać ryzyko niewydolności serca oraz udaru krwotocznego.

Zamów wygodnie
już dziś!

Suplementacja witaminy E

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, niedobór witaminy E występuje bardzo rzadko i jej spożycie z żywnością jest najczęściej wystarczające do pokrycia jej zapotrzebowania. Ponadto niekontrolowane przyjmowanie witaminy E może prowadzić do jej nadmiaru w organizmie, który powoduje czasem poważne konsekwencje zdrowotne. Dlatego, mimo że większość preparatów (kapsułek i kropli z wit. E) dostępna jest bez recepty, jej suplementowanie przez dłuższy czas powinno być konsultowane z lekarzem.

Bardzo często preparaty występują w formie kompleksu witaminy E i selenu. Zalecane jest stosowanie środków z tokoferolami według zaleceń lekarza.

Jaka witamina E jest najlepsza?

Jak wybrać odpowiedni preparat z witaminą E? Najlepszym wyborem będzie witamina E w formie leku. Ze względu na polskie przepisy prawne, lek przed wprowadzeniem do obrotu musi spełnić szereg wymagań i zostać zarejestrowany w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Lek musi spełniać normy jakościowe oraz ilościowe, a także mieć udowodnione działanie. Natomiast suplement diety przed wprowadzeniem na rynek wymaga jedynie przestawienia etykiety w Głównym Inspektoracie Sanitarnym, a więc dawka suplementu w praktyce może różnić się od deklaracji producenta na opakowaniu. Zatem wybór leku jest bezpieczniejszą opcją niż suplementu diety.

Wybierając dawkę preparatu z witaminą E, nie zależy się kierować zasadą „im więcej, tym lepiej”. Dawkę tabletek, kapsułek czy kropli zawsze ustalaj z lekarzem.

Źródła:

  • M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewska, Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego 2020;
  • D. Głąbska, L. Kozłowska, E. Lange, D. Włodarek. Dietoterapia, Warszawa 2015;
  • B. Przygoda, Witamina E (https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/62907,witamina-e – dostęp 28.09.2022);
  • M. W. Clarke, J. R. Burnett, K. D. Croft, Vitamin E in human health and disease, „Critical reviews in clinical laboratory science” 2008, nr 45(5), s. 417–450;
  • E. A. Klein, I. M. Thompson, C. M. Tangen Jr., Vitamin E and the risk of prostate cancer: the Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT), „JAMA” 2011, nr 306(14), s. 1549–155;
  • C. U. Chae, C. M. Albert, M. V. Moorthy, I. M. Lee, J. E. Buring, Vitamin E supplementation and the risk of heart failure in women. „Circulation. Heart failure”, 2012, nr 5(2), s. 176–182;
  • M. Schürks, R. J. Glynn, P. M. Rist, C. Tzourio, T. Kurth, Effects of vitamin E on stroke subtypes: meta-analysis of randomised controlled trials, „The BMJ” 2010, nr 341;
  • W. Czerwonka, D. Puchalska, R. Zarzycka-Bienias, M. Lipińska, R. Witek, A. Habrat, S. Południak,  Zastosowanie witaminy E w kosmetologii, „Kosmetologia Estetyczna” 2019, nr 1(8), s. 13-16;
  • R. Zhao, X. Han, H. Zhang, J. Liu, M. Zhang, W. Zhao, S. Jiang, R. Li, H. Cai, H. You, Association of vitamin E intake in diet and supplements with risk of dementia: A meta-analysisFrontiers in Aging Neuroscience” 2022.

Dobierz rekomendowane
suplementy

Umów się na bezpłatną konsultację

Wypełniając formularz zgadzam się na przetwarzanie podanych danych osobowych przez Centrum Medyczne Damiana Holding Sp. z o.o. ul. Wałbrzyska 46, 02-739 Warszawa w celu kontaktu w związku ze zgłoszonym pytaniem oraz przyjmuję do wiadomości, że Centrum Medyczne Damiana Holding Sp. z o.o. jest Administratorem Danych Osobowych.

Zobacz nasze
ulepszone menu!

Sprawdź, gdzie
dostarczamy dietę pudełkową!